Staw kolanowy jest narażony na wiele różnych urazów. Uszkodzeniu może ulec zarówno torebka stawowa i więzadła, ale także chrząstki i kostne struktury wewnątrzstawowe. Kontuzje powstają najczęściej podczas uprawiania sportu, ale także podczas wypadków czy przy długotrwałym przeciążeniu np. związanym z pracą.
Jak zbudowany jest staw kolanowy?
Staw kolanowy znajduje się w miejscu połączenia kości udowej oraz piszczelowej. Końcówki obu tych kości są pokryte grubą chrząstką stawową. Pozwala ona na przemieszanie się tych kości między sobą w swobodny sposób. W przestrzeni pomiędzy tymi kośćmi znajdują się łąkotki stawowe. Ich właściwe dopasowanie do powierzchni stawowych powoduje wysoką odporność na urazy. Ich działanie można porównać do działania amortyzatorów w samochodzie lub rowerze. Dzięki nim kości nie uderzają o siebie, co zabezpiecza je przed uszkodzeniami.
Znajdująca się niżej, kość piszczelowa jest utrzymywana przez więzadła krzyżowe znajdujące się wewnątrz stawu. To dzięki nim chód człowieka może odbywać się w płynny sposób, a kolana nie ulegają urazom mimo dużych obciążeń. W środku staw wzmocniony jest przez poboczne przyśrodkowe więzadło, z kolei od zewnętrznej strony znajduje się więzadło boczne.
Najczęstsze urazy stawu kolanowego
Wyróżniamy cztery główne rodzaje kontuzji kolan. Każda z nich może wystąpić w innych sytuacjach oraz wymaga innej rekonwalescencji i rehabilitacji. Najczęstszymi urazami stawów kolanowych są:
- uszkodzenie więzadła pobocznego przyśrodkowego (naderwanie);
- zwichnięcie rzepki;
- uraz więzadła krzyżowego przedniego;
- uszkodzenie łąkotki.
Jak zdiagnozować uszkodzenie stawu kolanowego?
Wiele urazów występujących w okolicach stawu kolanowego to stłuczenia lub niewielkie urazy, które powinny samoistnie zaniknąć po kilku dniach bez pomocy specjalisty. W większości przypadków ból można złagodzić domowymi sposobami, przykładając lód w bolące miejsce lub stosując preparaty chłodzące w sprayu. Pomocne mogą również okazać się maści na stłuczenia i obrzęki. W wielu przypadkach korzystny wpływ będzie miało odciążenie stawu kolanowego. W pierwszej kolejności należy w miarę możliwości ograniczyć chodzenie oraz zginanie. Można również zastosować specjalne opaski uciskowe lub bardziej zaawansowane opaski z wszytym niewielkim stabilizatorem po boku. Bezwzględnie należy jednak pamiętać, że jeśli objawy nie ustępują po kilku dniach, należy udać się do specjalisty jak np. ortopeda, chirurg czy fizjoterapeuta. W przypadku niektórych objawów takich jak:
- ostry ból uniemożliwiający chodzenie,
- brak możliwości wyprostowania kolana,
- poczucie niestabilności w kolanie,
- trzask podczas urazu,
- wysięk w stawie,
należy skontaktować się z lekarzem niezwłocznie, ponieważ najczęściej są to początki poważnej kontuzji, która będzie wymagać specjalistycznej pomocy.
Diagnostyka uszkodzenia stawu kolanowego
W celu odpowiedniego zdiagnozowania urazu stawu kolanowego lekarz prawdopodobnie zleci dodatkowe badania, które pozwolą określić z jakiego typu uraz został odniesiony przez pacjenta. Podstawowe badania, jakie mogą być zlecone przez specjalistę, to:
- zdjęcie rentgenowskie (RTG) stawu kolanowego,
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny,
- badanie ultrasonograficzne (bardzo dokładne badanie pozwalające wykryć mikropęknięcia wewnątrz stawu lub kości).
Leczenie urazów stawu kolanowego
W zależności od doznanych obrażeń leczenie stawu kolanowego będzie odbywać się w różny sposób. Niewielkie uszkodzenia więzadeł czy torebki stawowej leczy się poprzez unieruchomienie stawu podobnie jak podczas złamań. Jednak w przypadku całkowitych zerwań więzadeł konieczne jest wykonanie operacji, która pozwoli na rekonstrukcję uszkodzonych struktur. Po określonym czasie od unieruchomienia stawu lub po operacji następuje rehabilitacja kolana, która ma na celu przywrócenie pacjenta do sprawności możliwie najbliższej do stanu sprzed urazu.
Wczesna rehabilitacja stawu kolanowego
Proces rehabilitacji w dużej mierze zależy od stopnia uszkodzenia stawu kolanowego oraz jego rodzaju. Duże znaczenia ma również wiek pacjenta i jego ogólny poziom sprawności. W większości przypadków zalecana jest wczesna rehabilitacja pod okiem specjalisty. Wprowadzenie pierwszych elementów leczenia już w pierwszej dobie po operacji zapobiega powstawaniu procesu zapalnego. W zależności rodzaju i rozległości uszkodzenia stosuje się:
- elewację kończyny,
- ultradźwięki,
- laser,
- pole magnetyczne,
- zabiegi fizykalne.
Bardzo ważne jest zapobieganie zmianom wstecznym i ograniczeniom ruchomości. Poza skupianiem się na uszkodzonym stawie, ważne jest wykonywanie wszelkich możliwych ruchów, na jakie pozwalają okoliczne stawy oraz poruszanie stawem kolanowym w zakresie bezbolesnym. Nie należy zapominać również o pionizacji przy użyciu sprzętu odciążającego rehabilitowany staw.
Rehabilitacja stawu kolanowego cena
W wielu przypadkach dalsze etapy rehabilitacji są wykonywane prywatnie ze względu na odległe terminy w państwowej służbie zdrowia. Cena rehabilitacji kolana będzie znacząco różniła się od rozległości urazu oraz od czasu trwania rekonwalescencji.
Kolejnymi etapami rehabilitacji stawu kolanowego jest terapia manualna i mięśniowo-powięziowa. Jest ona ukierunkowana nie tylko na okolice uszkodzonego stawu, ale także na otaczające tkanki, a w niektórych przypadkach na całą kończynę dolną. Celem rehabilitacji jest stopniowe przywracanie właściwej biomechaniki jak również odpowiedniego balansu mięśniowego. Odpowiednio przeprowadzone zabiegi zmniejszą ryzyko wystąpienia urazu w przyszłości.
Rekonwalescencja prowadzona jest etapami. W każdym z nich wprowadzane są inne ćwiczenia, dzięki czemu można w stopniowy sposób zwiększać obciążenia i przywracać staw do pełnej ruchomości. Ćwiczenia w pierwszym etapie skupiają się na zwiększeniu zakresu ruchu oraz wzmocnieniu stawu. Nie należy zapominać o ćwiczeniach na priopriocepcję oraz stabilizujących. Doświadczony fizjoterapeuta na każdym etapie powinien kontrolować stan tkanek oraz dobierać metody leczenia w zależności od poczynionych postępów. Ostatnim zalecanym etapem rehabilitacji jest wykonywanie treningu funkcjonalnego, który ma za zadanie symulować ruchy wykonywane przez każdego z nas w życiu codziennym.